Sedef hastalığı (psoriasis), deride sedef rengi pullarla kaplı kızarıklıklar şeklinde ortaya çıkan bir hastalık. Genellikle 15-35 yaş aralığında ortaya çıkıyor, yaşam boyu iyileşmeler ve tekrarlarla devam ediyor. Soğuktan etkilenen cilt nedeniyle kış aylarında daha aktif hale geliyor. Deri ve Zührevi Hastalıklar Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Serap Öztürkcan, 29 Ekim Dünya Sedef Haftalığı (Psoriasis) günü öncesinde hastalık hakkında detaylı bilgiler verdi, konuyla ilgili merak edilen soruları yanıtladı.
Sedef hastalığı bulaşıcı mı?
Sedef hastalığı bulaşıcı değildir.
Sedef hastalığına en sık hangi hastalıklar eşlik eder?
Günümüzde sedef hastalığının derinin ötesinde bir hastalık olduğu ve bu problem önemli hastalıkların eşlik edebileceği bilinmektedir. Hastaların yaklaşık %10-30’unda eklem hastalığı (artrit) ortaya çıkar. Eklem tutulumu yanısıra obezite (aşırı kilo), diyabet (şeker hastalığı), tansiyon yüksekliği, kan yağlarında yükseklik, kalp rahatsızlıkları ve inflamatuar bağırsak hastalıkları ile birlikte depresyon eşlik edebilir.
Kaç çeşit sedef hastalığı türü vardır?
Sedef hastalığı çok değişik şekillerde karşımıza çıkabilir. En sık keskin kenarlı kızarık, üzeri kepekli plak formunda gözlenir. Bunun yanısıra tüm vücutta kızarıklık ve kepeklerle seyreden veya içi iltihaplı gibi sivilceye benzeyen kabartılarla görülen türleri de vardır.
Sedef hastalığının kesin nedeni biliniyor mu?
Sedef hastalığının kesin nedeni bilinmiyor. Genetik yatkınlık, travma, stres, infeksiyonlar, bazı ilaçların kullanımı sedef hastalığının ortaya çıkmasına alevlenmesine neden olabilir. Risk faktörleri olarak sigara, alkol ve obeziteyi de ekleyebiliriz.
Genetik faktörler hastalıkta önemli rol oynuyor mu?
1986 yılında yapılan bir çalışmada Sedef hastalığı ve Sedef hastalığına bağlı eklem tutulumu olan hastaların birinci derece yakınlarında hastalık gelişimi yaklaşık %40 olarak saptanmıştır. Yine bir başka çalışmada aile öyküsünde sedef varlığının hastalık riskini 8 kat artırdığı gösterilmiştir.
Sedef hastalığını diğer cilt rahatsızlıklarından en kolay ve basit şekilde nasıl ayırt edebiliriz?
Sedef hastalığının tanısında tipik bir laboratuar bulgusu olmadığı için tanı klinik görünüm ve biyopsi yaparak histopatolojik inceleme ile konulur. Döküntülerin yerleşim alanları, kızarık döküntülerin üzerindeki sedef renkli kepekler diğer hastalıklardan ayırmada önemlidir. Döküntülerin üzerindeki kepekleri künt bir cisimle kazıdığımızda beyaz tabakalar halinde dökülmesi ve kazımaya devam ettiğimizde kanama odaklarının görülmesi de hekimlerin diğer hastalıklardan ayırt etmek için uyguladıkları basit yöntemlerdir.
Yaz kış cildimizi güneşin olumsuz etkilerine karşı korumamız gerektiğini biliyoruz. Peki, sedef hastalarının özellikle güneşten korunmada nasıl ürünler kullanmalarını tavsiye edersiniz?
Piyasada çeşitli güneş koruyucuları var. Bunların bir kısmı tıbbi anlamda koruyucu değil. Sedef hastasının, deri ve zührevi hastalıklar hekiminin, kişinin cilt tipine uygun olarak önereceği güneşten koruyucu ürün kullanması çok önemli.
Sedef hastalığı olan kişiler her kozmetik ürününü kullanamıyor. Sizce rahatlıkla kullanabilecekleri dermokozmetik ürünler var mı?
Dermatolojik olarak test edilmiş, onaylanmış ve eczanede satılan ürünleri kullanmak, kullanmadan hekimine danışmak burada da çok önemli.
Sedef hastalarının yapması gereken günlük bakım rutinleri var mıdır?
Sedef hastalarının günlük yaşamlarında deri PH’ına uygun temizleyiciler ve şampuanlar kullanmaları ve vücutlarını mutlaka nemlendirmeleri tedavilerinin bir parçası olarak yer almalıdır.
Sedef hastalığının mevsimsel seyri nasıldır?
Sedef hastalığında iklim ve mevsimsel değişiklikler hastalığı etkilemektedir. Hastalık sıklıkla havanın soğuk ve kuru olduğu kış aylarında alevlenir. Derideki kuruluk deri yüzeyini daha hassas hale getirir ve kaşıma gibi küçük çarpma vb. travmalar yeni döküntülerin oluşmasına neden olur. Yaz mevsiminde ultraviyolenin olumlu etkisiyle şikayetler azalmakla birlikte özellikle güneş ışınlarının dik açı ile geldiği öğle saatlerinde güneşe maruz kalınması, yanıklara neden olabileceğinden sedef döküntülerini tetikleyebilir. Yaz aylarında mutlaka uygun güneş koruyucu kullanmak ve nemlendiricilerle deriyi nemlendirmek gerekir.
Stres, sedef hastalarının hayatını nasıl etkiliyor?
Sedef hastalığının başlamasında veya alevlenmesinde stresin önemli bir faktör olduğu yıllardır bilinmektedir. Yaşam stresi psoriasis’in hem sebebi hem de tetikleyicisi olabilir. Psoriasis’in başlaması ve alevlenmesinde stresin etkisi değişik çalışmalarda % 40-100 arası gösterilmiştir. Yapılan araştırmalarda her dört hastadan birinin psikolojik sıkıntı yaşadığı saptanmıştır. Hastaların %80’inde depresyon, %20’sinde intihar düşüncesi olduğu bilinmektedir. Ayrıca hastalarda sıklıkla çaresizlik, utangaçlık, içine kapanıklık, kızgınlık hissi, hayal kırıklığı, özsaygı kaybı ve seksuel disfonksiyon görülür. Hastalığı şiddetli olanlar kendilerini görünümlerinden dolayı daha rahatsız ve endişeli hissederler.
Sedef hastalığının fiziksel olduğu kadar psikolojik etkileri de yadsınamaz ölçüde… Sizce yaşam kalitelerini artırıcı ve bu hastalıkla daha kolay baş etmelerini sağlamak amacıyla sedef hastalığı olanlar ne gibi önlemler alabilir?
Sedef hastaları toplumdaki bireyler tarafından hastalıklarının bulaşıcı olduğu ile ilgili yanlış algı nedeniyle dışlanmakta ve sosyal ilişkileri kısıtlanmaktadır. Bunlar göz önüne alındığında hastalarımızı daha iyi anlamak, tedavide destek sağlayabilmek ve onlarla iletişim kurmak amacı ile Manisa Sedef Hastalığı Derneği’ni kurduk. Sivil toplum kuruluşları toplumun birlik, beraberliği ve yardımlaşmasında önemli rol oynar. Toplumun farklı kesimleri yardım etme, yardım alma amacıyla bir araya gelerek birlik ve beraberlik örneği sergilerler. Biz de derneğimizi kurarak sedef hastalığı konusunda halka, hastalara ve hasta yakınlarına sedef hastalığı konusunda eğitim vermek ve onları desteklemek amacı ile toplantılar düzenliyoruz. Bu toplantılar sayesinde hastalarımızın hem kendi aralarındaki ilişkiyi hem de hekimleriyle ilişkilerini geliştirmesi mümkün oluyor, hastalıkları konusunda kendilerinin ve ailelerinin bilgi düzeyi artıyor. Algıları olumlu yönde etkilenen hastalarımızın yaşam kalitelerinin arttığını ve daha mutlu olduklarını, tedaviye daha iyi cevap verdiklerini de bu sayede gözlemlemekteyiz.
