Cumhuriyet Meclisi Ekonomi, Maliye, Bütçe ve Plan Komitesi Başkanı Resmiye Eroğlu Canaltay, 2023 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısı’nda, 2022 Mali Yılı Bütçesi’ne göre yüzde 180.74’lük bir artışın söz konusu olduğuna işaret etti.
Canaltay, amaçlarının; “bürokrasi üreten değil, hizmet veren bir yapı ile daha hızlı karar alan, tüm hizmet ve süreçlerde sonuç ve verim odaklı, yeniliklere hızla adapte olan, karşılaşılan zorlukların hızlı ve etkin bir şekilde bertaraf edilmesini temin eden, istikrarlı ve sürdürülebilir büyümeyi sağlayacak şekilde tüm devlet ve özel kurum/ kuruluşlarla birlikte tam kapasite çalışarak ülkeyi daha güçlü ve müreffeh bir geleceğe taşımak” olduğunu vurguladı.
Cumhuriyet Meclisi Ekonomi, Maliye, Bütçe ve Plan Komitesi Başkanı Resmiye Eroğlu Canaltay, bütçe görüşmelerinin açılışında yaptığı sunuş konuşmasına, “2023 Mali Yılı Bütçe Tasarısı hepimiz için hayırlı olsun” ifadelerini kullanarak başladı.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti 2023 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısı’nın, Anayasa gereği 31 Ekim 2022 tarihinde Bakanlar Kurulu tarafından onaylanarak, Cumhuriyet Meclisi’ne sevk edildiğini ifade eden Canaltay, Ekonomi, Maliye, Plan ve Bütçe Komitesi’nde bugün görüşülmeye başlanacağını ve 12 Aralık tarihinde tamamlanarak, Genel Kurula sevk edilmesinin hedeflendiğini kaydetti.
-“Kamu mali yönetimi idari başarı açısından kritik bir role sahip..”
Canaltay, şöyle devam etti:
“Günümüzde ekonomi ve onun temel bileşeni olan ‘kamu mali yönetimi’ idari başarı açısından kritik bir role sahiptir. Kaynak tahsisini ve kullanımını iyi yapan ülkeler ve hükümetler daha başarılı olmakta, bu ise istikrarı, büyümeyi ve refahı beraberinde getirmektedir. Bu doğrultuda bütçe, hükümetlerin yönetimde başarılı bir şekilde kalmalarını ve uzun ömürlü olmalarını sağlayan önemli bir dinamiktir.
Bütçe, henüz gerçekleşmemiş olan, belli bir döneme ait yapılacak giderleri ve elde edilecek gelirleri tahmini rakamlar olarak gösteren hukuki bir doküman olup, mali yıl olarak adlandırılan dönemdir.
Bütçeler plan ve program dahilinde hazırlandığı ve uygulandığı zaman, halkımızın yaşam kalitesine, toplum refahına hiç kuşkusuz olumlu yansır. Demokratik Hukuk Devletlerinde bütçe, Hükümet tarafından hazırlanmakta ve denetimi ise Meclis tarafından yapılmaktadır. Devlet bütçesinin sürdürülebilir kalkınma üzerinde önemli etkileri mevcuttur. Halkın temel ihtiyaçları olan sağlık, eğitim, altyapı gibi yatırımlar yanında kültürel ve sosyal alanda da yapılacak yatırımlar halkın yaşam kalitesini olumlu şekilde etkilemektedir.
–Büyüme odaklı bütçe
Sosyal devlet anlayışının benimsenmesi ve bu bağlamda projelerin yapılması halkımız için hayati önem taşımaktadır. Bu konudaki projelerin desteklenmesi hepimiz için önem arz etmektedir.”
Resmiye Eroğlu Canaltay, devletin bir taraftan gelir kaynaklarını artırmaya çalışırken, bir tarafta da tasarrufa büyük önem vermesi gerektiğine işaret ederek, “Bütçeler hazırlanırken Bakanlıkların 1 yıl önce yapmış oldukları harcamalar Bütçe Dairesi tarafından belirlenmektedir. Belirlenen hedeflere ulaşmak için ekonomik büyüme odaklı Bütçeler hazırlamalıyız” dedi.
İstatistik Kurumu’nun “fayda – maliyet” analizlerini yapması ve teşviklerin buna bağlı verilmesi konusunu yeniden gündeme almaları gerektiğine işaret eden Canaltay, şöyle devam etti:
“Unutmayalım ki halkın refahı için tek aracımız bu bütçenin kendisidir. Devletin kaynaklarının en adil kullanımını garanti altına alacak bir mali planın benimsenmesi, bütçenin isabetli bir fonksiyonu yerine getirerek kamu politikasının gerçekleştirilmesine yardımcı olur. Bütçe sistemi, hükümetin finansal bir politikaya sahip olmasına olanak sağlar. Bu nedenle bütçe içerisinde yer alan kalemlerin sınıflandırma tekniğini oluşturan bütçe sistemleri büyük bir öneme sahiptir. Tabii bütçe disiplini gibi kavramlar, mali disiplin gibi kavramlar çok önemlidir. Çünkü gerçekten borçlanarak veya kamu kuruluşlarının görev-zararlarının büyütülerek bütçenin yönetilmesi, yürütülmesi veya finanse edilmesi uzun vadede mümkün değildir. O bakımdan mali disiplin, bütçe disiplini gibi kavramlar Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde de kural olarak kabul edilmesi, benimsenmesi büyük önem arz etmektedir.
KKTC ekonomisinin kalkınma boyutunda mega projeler itici güç olmakta, gerek rekabet gücünün iyileştirilmesi, gerekse yatırım ikliminin geliştirilmesi için güven ve istikrar açısından önem taşımaktadır.
2020 yılı ile birlikte başlayan pandemi ve Rusya- Ukrayna Savaşı ile birlikte dünya, daralan ekonomi, artan emtia fiyatları, düzensiz ekonomik yapılar ile uğraşmaktadır. Bu yapılar içerisinde gelişmeyi sağlayan bir bütçe yapılması oldukça güçtür. Günümüzde ve Önümüzdeki yıllarda dünyada büyük ekonomik resesyon tehlikesi baş gösterirken, bizlerin ekonomik gelişmeleri ve bazı ülkelerin de resesyona girdiği düşünülürse, ülkemizin ileriye taşınması muhakkak ki Türkiye Cumhuriyeti ile birlikte yürüttüğümüz politikalarla başarılı olacağımıza inanıyorum.”
Canaltay, 2023-2025 yılları arasının bütün dünyada ekonomik daralma ve emtia fiyatlarında artışın devam ettiği bir dönem olacağına inanç belirterek, özellikle enerji fiyatlarındaki dalgalanmalar ve öngörülemeyen durumun bütün ekonomileri zorlayacağını kaydetti.
Enflasyon ve fiyat istikrarının kendileri için de en büyük mücadele olacağına vurgu yapan Canaltay, yeni girdikleri bu dönemde, rasyonel akıl, işbirliği, planlı ekonomik aktiviteler bağlamında başarılı olanların hayatta kalacağını belirtti.
–Vizyon değişimlerini bütçeyle göstermek..
Artık duygusal tepkiler ile politikaları belirleme döneminin bittiğini ve mutlaka yenilenmeleri ve bu vizyon değişimlerini bütçeyle göstermeleri gerektiğini ifade eden Canaltay, şöyle devam etti:
“2023 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısı toplamı 35 Milyar 850 Milyondur. Personel Giderleri, 11 Milyar 614 Milyon 144 Bin, Sosyal Güvenlik Kurumuna Devlet Primi Giderleri, 748 Milyon 606 Bin, Mal ve Hizmet Alım Giderleri, 2 Milyar 436 Milyon 488 Bin, Faiz Giderleri, 480 Milyon, Cari Transferler, 15 Milyar 416 Milyon 602 Bin, Sermaye Giderleri, 904 Milyon 60 Bin, Borç Verme, 100 Bin ve Yedek Ödenekler 4 Milyar 250 Milyon olarak bağlanmıştır. 2022 Mali Yılı Bütçesine göre % 180.74’lük bir artış sözkonusudur.
Bürokrasi üreten değil hizmet veren bir yapı ile, daha hızlı karar alan, tüm hizmet ve süreçlerde sonuç ve verim odaklı, yeniliklere hızla adapte olan, karşılaşılan zorlukların hızlı ve etkin bir şekilde bertaraf edilmesini temin eden, istikrarlı ve sürdürülebilir büyümeyi sağlayacak şekilde tüm devlet ve özel kurum/ kuruluşlarımızla birlikte tam kapasite çalışarak ülkemizi daha güçlü ve müreffeh bir geleceğe taşımak yegâne amacımızdır.
Bu ülkemize ve gençlerimize olan borcumuzdur. Gençlerin ülkelerinde özel sektöre uygulanacak kalkınma politikaları ile özel sektörün üretim kapasitesin gelişmesi istihdam imkanlarını artıracağı politikalar önemlidir. Genç girişimcilerin ve esnafın desteklenerek kalkınması da çok önemlidir. Ülkenin kısıtlı olan iç pazar yapısına bakıldığında ekonomik gelişim, dış pazar odaklı katma değeri yüksek mal ve hizmetlerin gelişmesi gereklidir. Ancak bu şekilde kalkınma sağlayacağımızı hatırlatmak isterim.
Sorunları aşabilmek için Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ekonomisinin daha hızlı büyümesi gerekmektedir. Hızlı büyüme gerçekleştirilebilirse Devlet gelirlerinin artması ve mükellefiyetlerin karşılanması mümkün olabilecek, özel sektör daha sağlıklı istihdam imkanları yaratabilecektir.”
Canaltay, 2023 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısını en iyi şekilde görüşüp, Genel Kurula sunulması noktasına geleceklerine inandığını da belirterek, tüm katkı koyanlara teşekkürlerini sundu.
