İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, 2015’teki nükleer anlaşmanın Avrupalı taraflarının ülkesine Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarını geri getirme imkanına sahip “snapback” mekanizmasını işletme kararının İran’ı durdurmayacağını ve “aşırı taleplere” teslim olmayacaklarını söyledi.
Pezeşkiyan, 2025 Dünya Bilim Olimpiyatları’nda madalya kazanan İranlı gençler için Tahran’da düzenlenen törende yaptığı konuşmada, 2015’teki nükleer anlaşmanın Avrupalı tarafları İngiltere, Fransa ve Almanya’nın ülkesine BM yaptırımlarını geri getirme imkanına sahip “snapback” mekanizmasını işletme kararına ve BM Güvenlik Konseyi’nde devam eden sürece değinerek, “Dün gece snapback yaptırımlarını geri getirmek için toplandılar. Yolumuzu mu tıkıyorlar? Yolu, beyinler ve düşünceler bulur veya yeni yol açar. Bizim önümüzü kesemezler.” dedi.
İsrail ve ABD’nin hazirandaki saldırılarında nükleer tesislerin bombalandığını hatırlatan Pezeşkiyan, “Natanz’ımızı ve Fordo’muzu (İran’ın uranyum zenginleştirme tesisleri) vurabilirler ancak Natanz’ı ve Natanz’dan çok daha önemli şeyleri inşa eden ve inşa etmeye devam edecek olanın bizim insanlarımız olduğunun farkında değiller. Engelleri aşabileceğimize ve kötü niyetlilerin yolumuzu kesemeyeceğine inanmak yeterlidir. İlerleme azmi, iradesi ve yeteneği olan hiç kimsenin önü hiçbir şekilde kesilmez. Aşırı taleplere asla teslim olmayacağız ve boyun eğmeyeceğiz.” diye konuştu.
– İran’a BM yaptırımlarının getirilmesini sağlayacak “snapback” mekanizması
İngiltere, Fransa ve Almanya, ABD’nin tek taraflı çekilmesinden sonra uygulanmayan 2015’teki nükleer anlaşmada yer verilen ve “snapback” olarak adlandırılan, İran’a anlaşmayı ihlal ettiği gerekçesiyle BM yaptırımlarını yeniden getirme imkanına sahip mekanizmayı 28 Ağustos’ta işletme kararı almıştı.
İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi, Avrupalı tarafların, “anlaşmanın temellerini ihlal ettikleri” ve “anlaşmadaki katılımcı rollerini kaybettikleri” için mekanizmayı harekete geçirebilecek hukuki dayanağa sahip olmadığını ifade etmişti.
Nükleer anlaşmanın taraflarından Rusya ve Çin ise BMGK’ye İran ile ortak gönderdikleri mektupta, Avrupalı ülkelerin İran’a BM yaptırımlarını geri getirebilecek “snapback” mekanizmasını işletme kararının “hukuken geçersiz” ve “mantıksız” olduğunu savunmuştu.
İran, İsrail ve ABD’nin saldırıları sonrasında askıya aldığı denetimlerin yeniden başlamasını sağlayacak şekilde Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) 9 Eylül’de anlaşmaya vardı. Avrupa ülkeleri tarafından olumlu karşılanan bu adım yeterli görülmemişti.
Tahran’a BM yaptırımlarını kaldıran 2231 sayılı Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) kararında yer alan snapback mekanizmasının rutin prosedürü doğrultusunda, BMGK’ye sunulan ve İran’a yönelik yaptırımların geri getirilmemesini öngören bir tasarı dün yapılan oylamayla reddedilmişti.
Snapback süreci, yeni karara yol açacak son dakika bir anlaşma olmaz ya da son tarih uzatılmazsa 28 Eylül gece yarısı sona erecek ve İran’a BM yaptırımları otomatik olarak yeniden yürürlüğe girecek.
